آینده پژوهی و شارلاتانیزم

پیشگویی

صحبت کردن درباره آینده از آن موضوعات جذابی است که بسیاری از افراد در تخصص های مختلف می توانند در آن صاحب نظر باشند. هر فرد بنا به تخصصی که دارد میتواند نسبت به آینده پیش بینی ای داشته باشد و با در نظر گرفتن درصد خطا نظرات خود را بیان کند و این چیز خوبی است. اگر چه آینده پژوهی فقط در پیش بینی حوزه های تخصصی خلاصه نمی شود اما افراد رویاپرداز و خلاق با تفکر آینده نگرانه خود آینده پژوهی را جذاب می کنند و راه را برای سطوح دیگر و تکنیک های تخصصی تر آینده پژوهی هموار می کنند. 

با این حال زمانی که در شبکه های اجتماعی دور دور می کنم و وقتم را به بطالت می گذرانم برخی از افراد را می بینم که می خواهند از آینده پژوهی صحبت کنند اما در واقع پیشگویی می کنند. روند کار این افراد اینطور است که در سخنرانی ها، پست ها، لایوها و هر جایی که مجالی برای اظهار نظر باشد اما رسمی نباشد(شفاهی یا حداکثر در اینستا یا توئیتر) به دفعات زیاد در مورد هر چیزی پیشبینی هایی انجام می دهند و بعد وقتی یکی از این پیشبینی ها به وقوع می پیوندد شروع به تبلیغ همان می کنند. در این بین انبوهی از پیش بینی هایی که نادرست بوده اصلاً دیده نمی شود و یحتمل کلاً حذف می شود. به نظرم مشکل در این مدل این نیست که تعداد پیش بینی های زیاد است بلکه ثبت نشدن و قابلیت ارزیابی نداشتن پیشبینی هاست که باعث می شود این مدل را به نوعی شارلاتانیزم در موضوع آینده پژوهی بدانم. 

اینجا باید حساب بعضی ها که با روش های غلط پیش بینی می کنند اما قصد اسم در کردن در سطح کلان ندارند و منافع اقتصادی و حزبی خاصی را هم دنبال نمی کنند را جدا کنم. عموماً هم کسی این مدل پیشبینی ها را جدی نمی گیرد. چون منفعتی برای حتی خود فرد هم ندارد. 

 به هر حال در هر موضوعی می توان افرادی را پیدا کرد که با روش های مکارانه سعی می کنند خود را مطرح کنند تا منافع شان تامین شود. در نوشته های قبلی هم درباره شارلاتانیزم نوشته بودم اگر علاقه مند بودید میتوانید آنها را (از اینجا) هم بخوانید و نظراتتان را بگویید.

فدراسیون جهانی آینده پژوهی

فدراسیون جهانی آینده پژوهی

در این نوشته می خواهم در چند خط به معرفی فدراسیون جهانی آینده پژوهی بپردازم. فدراسیون جهانی آینده پژوهی در سال 1973 توسط گروهی آینده پژوه از نقاط مختلف جهان در پاریس تاسیس شد. تفاوت این فدراسیون با انجمن جهانی آینده در همین است که تاکید زیادی بر بکارگیری آینده پژوهان و متفکران آینده از نقاط مختلف جهان دارد. این سازمان یکی از سازمان های مشاور یونسکو نیز هست.

ادامه خواندن “فدراسیون جهانی آینده پژوهی”

امید، یک واژه با دو ادراک

امید - Photo by Cherry Laithang on Unsplash

چند وقت پیش وقتی که مطلب آینده پژوهی و امید را نوشتم نسبت به مسئله امید خیلی امیدوارانه نگاه می کردم. اما بعدتر با کمی مطالعه و تفکر راجب این مسئله دیدم امید هم می تواند در بعضی مواقع مضر باشد. بسته به تعریفی یا بهتر بگویم ادراکی که ما از این واژه داریم. شاید بهتر می شد که برای مفاهیم مدنظرم واژه های متفاوت و جداگانه ای پیدا می کردم اما چنین واژه ای یا نیست یا من از آن آگاه نیستم. ادامه خواندن “امید، یک واژه با دو ادراک”

آینده پژوهی های گذشته : محمود سریع القلم

محمود سریع القلم

در سری نوشته های آینده پژوهی های گذشته قصد دارم افراد یا سازمان هایی که به نوعی در گذشته درباره آینده تفکر و نظریه پردازی کرده اند که کمتر در جایی به آن پرداخته شده را معرفی کنم. در نوشته قبلی نظرات و پیش بینی های لین پول را بررسی کردیم. این بار به سراغ یکی از اندیشمندان و پژوهشگران ایرانی رفته ام.  محمود سریع القلم در ابتدای کتاب جدید خود به نام “اقتدار گرایی ایرانی در عهد پهلوی”  برای جوانان سال 1422 وضعیت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آن سال را در سی جمله معروف خود ترسیم کرده است و من هم به بهانه این حرکت ایشان مقاله ای از او را که در پاییز سال 1377 نوشته شده و بیست سال بعد یعنی پاییز سال 1397 (هم اکنون) را توصیف کرده است را آورده ام و با توضیحاتی به بررسی این مقاله پرداخته ام. ادامه خواندن “آینده پژوهی های گذشته : محمود سریع القلم”

مسیر آینده در چه مرحله ای قرار دارد؟

وبسایت مسیر آینده

در پست های قبلی وبسایت مسیر آینده را معرفی کردم. این وبسایت را با موضوع تخصصی آینده پژوهی راه اندازی کردم. حدود 9 ماه از راه اندازی این وبسایت می گذرد و به نظرم پیشرفت وبسایت تا الان کند بوده است. هدفم از راه اندازی وبسایت نه فقط آموزش آینده پژوهی بلکه آشنایی بیشتر افراد با موضوع آینده پژوهی و همچنین ارائه محصولات حاصل از فرآیند آینده پژوهی  است. البته در بخش آِینده پژوهی فردی، آموزشهایی دارم چون در این بخش فرآیند پیچیده و خاصی نیست و صرفاً هر فرد با دانشی که از خود(خودشناسی) و آینده پژوهی فردی بدست میاورد و با مشاوره صحیح می تواند به صورت خودآموز اینکار را انجام دهد. ادامه خواندن “مسیر آینده در چه مرحله ای قرار دارد؟”

آینده پژوهی و امید

ناامیدی و آینده پژوهی

بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم با شعار تدبیر و امید، زیاد کلمه امید را شنیده ایم اما از آنجایی که هر دولتی با هر شعاری که در ایران روی کار میاید، نقطه ضعفش هم همانجاست این بار هم همینطور شده است. بعد از ماجراهای بی ثباتی در اقتصاد ایران و بازار ارز ناامیدی سنگینی در جامعه پدید آمده است. این همه درباره فرهنگ امید و امیدواری صحبت شده اما واقعاً کسی به آن توجه نکرده است. اصلاً امید چیست؟ چطور به وجود میاید و چطور از بین می رود؟ چگونه باید در هر شرایطی آن را حفظ کرد و افزایش داد؟ ادامه خواندن “آینده پژوهی و امید”

چرا ما آینده پژوهی نداریم؟

ایرانی ها و آینده پژوهی

جواب این سوال که ” چرا ما آینده پژوهی نداریم ؟ ” به مسائل مختلفی بر می گردد که در این نوشته خودمانی می خواهم به آن پاسخ دهم. البته نحوه نوشتن سوال به اینگونه  شاید درست نباشد اما از این جهت که می خواستم عنوان مختصر باشد اینطور نوشتم.

اجازه بدهید ابتدا خیلی صریح و خلاصه بگویم که بسیاری از ما اصلاً به برنامه ریزی اعتقادی نداریم. این یک واقعیت است هر چند تلخ. ما به کار و تلاش تا رسیدن به هدف هم اعتقادی  واقعی نداریم. در نتیجه اصلاً آینده پژوهی یک کار عبث و همچنین روی اعصاب هست که باعث میشود که حال نداشته مان بهم بخورد.

ادامه خواندن “چرا ما آینده پژوهی نداریم؟”

کتاب الکترونیکی آماده باش برای آینده

کتاب الکترونیکی آماده باش برای آینده

چند وقتی بود به این فکر می کردم که چطور متنی بنویسم که بتوان مباحث آینده پژوهی را ساده در آن توضیح دهم و در عین حال جذاب هم باشد. هنوز در این زمینه دارم تلاش میکنم. کتاب الکترونیکی آماده باش برای آینده را هم به همین منظور تهیه کردم و در وبسایت  مسیر آینده  قرار دادم تا بازخورد ها رو بگیرم و در بهبود کارهای بعدی از اون استفاده کنم. ادامه خواندن “کتاب الکترونیکی آماده باش برای آینده”